ABD’nin dış müdahale aygıtlarına Trump darbesi! USAID ve NED yeni yönetimin hedefinde

Trump’ın 20 Ocak’ta koltuğa oturmasından itibaren aldığı kararlar dünya çapında dengeleri altüst ederken ABD’yle bağlantılı iki kurum daha yeni yönetimin hedefine oturdu. Yeni kurulan Hükümet Verimliliği Bakanlığı’nın (DOGE) başında olan Elon Musk, Uluslararası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) bilgisayarlarına erişim sağlamayı reddettiğini söyledi. Gösterilen direnç sonrası USAID’in internet sitesi erişime kapatıldı. USAID yöneticilerinden John Voorhees’in DOGE’ye erişimi engellemesi sonrası  birçok USAID çalışanı idari izne çıkarıldı. Elon Musk aynı zamanda küresel çapta faaliyetleri olan National Endowment for Democracy (NED) isimli STK’yı da hedef aldı.

Elon Musk, USAID’in Amerika’dan nefret eden Marxist’lerin kümelendiği bir kurum olduğunu vurgularken NED için yolsuzlukla dolu bir yapı ifadesini kullandı.. Musk’a göre USAID kurtlu bir elma değil, kurtarılamayacak sadece yok edilebilecek kurtlardan oluşan bir yapı.

Trump, imzaladığı kararnameyle USAID’i Dış İşleri Bakanlığı’na bağlamış, ajansın özerkliğinin kısıtlanacağını ve personel sayısında azaltmaya gidileceğini duyurmuştu.

NEDEN USAID VE NED?

Bu iki kurumun hedefe oturmasının birkaç farklı sebebi var. İki kurum da ABD’nin “ekonomik yardım ve demokrasiyi yayma” çabaları altında dış müdahaleler yapmak ve darbe girişimlerini desteklemekle suçlanıyor. 1961’de John F. Kennedy’nin emriyle kurulan, dış yardımları tek bir çatı altında toplamayı amaçlayan ve hedef ülkelerde sosyoekonomik kalkınma çabasında bulunan bu yapı, dünyanın birçok noktasındaki darbelerden sorumlu tutuldu.

USAID, 2013’te Bolivya Cumhurbaşkanı Evo Morales tarafından “ülkenin iç işlerine karıştığı” gerekçesiyle Bolivya’dan kovulmuştu. Aynı şekilde Venezuela’da Nikolas Maduro da USAID’in hükümet karşıtı faaliyetlere destek verdiğini iddia etti.

USAID ile ilgili en çarpıcı örnek ise Küba. 2010’da Küba’da hükümet karşıtı düşünceleri yaymak amacıyla USAID tarafından Zunzuneo isimli bir sosyal medya sitesi kuruldu. Pakistan’a insani yardım paketleri için ayrılan bütçeyle fonlanan site, iki yıl sonra sürdürülebilir bir finansal destek bulamayınca kapatıldı. USAID’in devlet kaynaklarını dış müdahalelerde çarçur ettiği iddiası o dönemde de eleştirilere yol açmıştı.

National Endowment for Democracy (NED) USAID’in aksine devlete bağlı bir kurumdan ziyade STK olarak varlık gösteriyor. Dünyanın çok çeşitli bölgelerinde darbe girişimlerinin fonlanmasından sorumlu tutuluyor. NED’in kurucusu Allen Weinstein, 1991’de Washington Post’a verdiği bir röportajda “bugün yaptığımız hamleleri 25 yıl öncesinde CIA yapıyordu” ifadesini kullandı.

 Bu hamlelerden kasıt yine Washington Post’a göre çeşitli ülkelerdeki kültürel grupların, ünlü entelektüellerin ve medya kuruluşlarının rejim değişikliği hedefiyle toplumdaki dinamikleri değiştirmesi için fonlanmasıydı. Bu rejim değişikliği operasyonunun açık yollarla yapılması Weinstein’a göre hükümet karşıtı hareketlere bir meşruluk tanıyordu.

NED, Ukrayna’daki Maydan olaylarından Mısır’a birçok noktada rejim değişikliği hareketlerini desteklemesiyle tanınıyor. Ancak aynı USAID gibi, NED’in de Küba’daki etkisi en ilginç örneklerden birisi. 2021’de Küba’da başlayan protestolarda sembole dönüşen “Patria y Vida” yani vatan ve hayat isimli rap şarkısının arkasında NED izleri göze çarpmıştı. 2014’te İngiliz Guardian gazetesinde çıkan makaleye göre şarkıyı yazan Youtel isimli rapçi başta olmak üzere Küba’nın rap dünyası Amerikan hükümeti tarafından işgal edilmişti. Makalede, Küba’da sosyal değişimler amacıyla rap sanatçılarının desteklenmesi hedefleyen projeler NED gibi STK’lar tarafından destekleniyordu.

TRUMP’A KARŞI ÇALIŞTILAR

Kabinede yer alan Elon Musk’a göre USAID, Trump’a karşı çalışmalar da yürüttü. Medyadaki Trump karşıtlarının fonlanmasından Trump’ın davalarından sorumlu savcılara kadar birçok kişi ve kurum USAID tarafından fonlanıyordu.

Musk NED’e ise son günlerde konuşulan Cumhuriyetçi senatör Todd Young üzerinden yüklendi. Kabinede istihbaratın başına getirilmek istenen Tulsi Gabbard’a  senato onay toplantısında müesses nizam karşıtı olduğu gerekçesiyle yüklenen ve sesini yükselterek konuşan Young’ın kısa zaman önce NED yönetim kurulana katıldığını duyuran ve bu sebepten ötürü Gabbard konusunda art niyetli olduğunu vurgulayan Musk, STK’nın yozlaşmış bir yapıya dönüştüğünü ve Amerikalıları dolandırdığını iddia etti.

Trump ve Musk’ın kendi partilerinden senatörlere NED ve USAID üzerinden tepki göstermesi Gabbard’ın senatodan onay alması için bir baskı unsuru olarak kullanılıyor olabilir. Amerikan müesses nizamına karşı olmasıyla tanınan ve geçen yıla kadar kendi iddiasına göre ABD istihbaratının “terör listesinde” bulunan Gabbard’ın göreve başlaması Trump kabinesi adına kritik önemde. Ancak Gabbard’a nazaran daha az tartışmalı bir figür olan Savunma Bakanı adayı Mike Hegseth’in Başkan Yardımcısı J.D Vance’in oyuyla ancak bir farkla onaylanması, Gabbard’ın şansının düşük olduğu izlenimini yaratıyor.